سیستم مدیریت زیست محیطی چیست؟

آیا می دانید که سیستم مدیریت زیست محیطی چه نوع سیستمی است و چه اهدافی را دنبال می کند؟ آیا ارتباط این سیستم را با محیط زیست و سازمان ها می دانید؟

سیستم مدیریت محیطی (EMS) چارچوبی ساختار یافته است که سازمان ها برای مدیریت اثرات زیست محیطی خود، کاهش ردپای کربن و ترویج شیوه های پایدار از آن استفاده می کنند. EMS به سازمان‌ها کمک می‌کند ریسک‌ها و فرصت‌های محیطی را شناسایی، ارزیابی و مدیریت کنند که منجر به استفاده کارآمدتر از منابع، انطباق با مقررات و بهبود عملکرد زیست‌محیطی می‌شود. EMS مبتنی بر رویکرد سیستماتیک برنامه ریزی، اجرا، بازنگری و بهبود تلاش های زیست محیطی است. یکی از پرکاربردترین استانداردهای EMS ISO 14001 است.

محیط زیست چیست؟

محیط زیست به صورت کلی به همه محیط هایی گفته می شود که زندگی در آن جریان دارد. مجموعه ای از عوامل فیزیکی خارجی و موجودات زنده که در کنش با یکدیگر قرار دارند، محیط زیست را تشکیل می دهند و بر روی رفتار، رشد و نمو موجودات زنده تاثیر می گذارند.

حفاظت کردن از محیط زیست مساله بسیار مهمی است که در قرن 21 به عنوان یکی از هشت هدفه توسعه و یکی از سه پایه اصلی توسعه پایدار شناخته می شود.

بر اساس اهمیت محیط زیست، سیستمی برای مدیریت محیط زیست پدید آمده است که تعریف آن در قسمت زیر آورده شده است.

سیستم مدیریت زیست محیطی چیست؟

سیستم مدیریت زیست محیطی که به EMS نیز معروف است، به صورت مجموعه ای از فرآیند ها و رویه ها است که به سازمان ها کمک می کند تا بتوانند اثرات زیست محیطی را کاهش دهند و از طرف مقابل به افزایش کارایی عملیاتی خود بپردازند.

به صورت کلی سیستم مربوط به مدیریت زیست محیطی چارچوبی است که به سازمان ها کمک می کند تا با بررسی مداوم و ارزیابی و عملکرد محیطی به اهداف مربوط به محیط زیست خود دست یابند.

EMS سطح عملکرد زیست محیطی ایده آلی را برای هر سازمانی تعیین نمی کند، بلکه برای هر سازمان بر اساس تناسب با اهداف کلی و فردی خود طراحی می گردد.

عناصر اصلی EMS چیست؟

EMS به صورت کلی در بر گیرنده گروهی از عناصر اصلی از قبیل زیر است:

• بررسی نمودن اهداف زیست محیطی سازمان
• شناسایی کردن و ارزیابی نمودن ریسک ها و فرصت های زیست محیطی و الزامات قانونی مربوط به آن
• تعیین نمودن اهداف محیط زیستی برای کاهش دادن اثرات محیط زیستی موجود و مطابقت با الزامات قانونی
• ایجاد کردن برنامه هایی برای دست یابی به این اهداف
• نظارت کردن بر پیشرفت موجود در دستیابی به این اهداف و اندازه گیری آنها
• اطمینان حاصل کردن از آگاهی و صلاحیت محیط زیستی برای کارکنان
• بررسی نمودن پیشرفت ems و کاهش دادن آلودگی های محیط زیستی

مزایای سیستم مدیریت زیست محیطی چیست؟

EMS دارای مزایای زیادی می باشد که برخی از این مزایا از قبیل زیر هستند:

• حفاظت از محیط زیست: EMS به سازمان ها کمک می کند تا اثرات زیست محیطی خود را شناسایی و به حداقل برسانند و به حفاظت از منابع طبیعی و اکوسیستم ها کمک می کنند.
• انطباق با مقررات: یک EMS موثر تضمین می کند که سازمان ها الزامات قانونی و مقررات مربوط به عملکرد زیست محیطی را برآورده می کنند.
• صرفه جویی در هزینه: با بهینه سازی استفاده از منابع و کاهش ضایعات، سازمان ها می توانند به صرفه جویی در هزینه در انرژی، آب، مواد خام و دفع زباله دست یابند.
• شهرت افزایش یافته: سازمان هایی که تعهد قوی به مسئولیت زیست محیطی دارند، شهرت مثبتی در بین مشتریان، ذینفعان و مردم به دست می آورند.
• کاهش خطر: شناسایی و مدیریت ریسک های زیست محیطی به جلوگیری از حوادث، سوانح و مسئولیت های قانونی کمک می کند.
• پایداری: یک EMS شیوه های پایداری را ترویج می کند که از دوام و انعطاف پذیری کسب و کار درازمدت پشتیبانی می کند.
• تعامل با ذینفعان: نشان دادن مسئولیت زیست محیطی می تواند روابط مثبت با سهامداران و سرمایه گذاران را تقویت کند.

سیستم مدیریت زیست محیطی ایزو 14001

سیستم مدیریت ایزو 14001 به صورت کلی برای هر نوع سازمانی مناسب می باشد و استفاده از آن به سازمان مورد نظر کمک می کند که تمامی مسائل زیست محیطی مربوط به عملیات سازمان خود را در نظر بگیرند که این مسائل زیست محیطی عبارتند از:

آلودگی آب ، آلودگی هوا، فاضلاب، مدیریت ضایعات، حفظ کردن و نگهداری از خاک، تغییرات در آب و هوا و استفاده از منابع و تاثیر گذاری آن.

سیستم مدیریت ایزو 14001 همانند تمامی استاندارد های سیستم مدیریت به بهبود سیستم های سازمان و ملاحظات زیست محیطی نیاز دارند.

این استاندارد در دوره اخیر دچار بازبینی هایی شده و بهبود هایی در آن صورت گرفته است.

مزایای سیستم مدیریت زیست محیطی ایزو 14001

• رعایت مقررات در سطح ملی و بین المللی تضمین می گردد.
• در بازار های داخلی و یا بین المللی به سازمان مورد نظر شهرت می بخشد.
• دریافت مجوزی که بر اساس نوع فعالیت به دست می آید، آسان تر می گردد.
• هزینه ها کاهش پیدا می کنند زیرا در زمان تولید از منابع طبیعی بیشتر استفاده می گردد.
• هزینه هایی که مربوط به شرایط محیطی هستند نیز در طول تولید کاهش پیدا می کنند.
• کارایی سازمان مورد نظر افزایش پیدا می کند.
• با استفاده از سیستم مدیریت زیست محیطی ایزو 14001 مشتریان اطمینان پیدا می کنند که تعهدی برای مدیریت محیط زیست وجود دارد.
• این گواهینامه باعث تقویت تصویر سازمان در بازار می گردد.
• این سیستم به سازمان مربوطه امکان حضور یافتن در بازار های جدید را می دهد.
• رویداد های مسئولیت و هزینه بیمه مسئولیت کاهش پیدا می کنند.
• در محیط کار افزایش کیفیت به وجود می آید.
• روحیه کارمندان افزایش پیدا می کند و در نتیجه میزان وفاداری به سازمان بیشتر می شود.
• آگاهی از محیط زیست در کارکنان بیشتر می شود.
• آلودگی هایی که بر اساس فعالیت شرکت در محیط به وجود می آید، از منبع کنترل می شود و در نتیجه میزان آلودگی کاهش پیدا می کند.

زمینه های متمرکز ایزو 14001

سیستم مدیریت زیست محیطی ایزو 14001 به صورت کلی در زمینه های زیر متمرکز است:

• کاهش دادن نیاز به منابع طبیعی
• کاهش دادن آسیب های وارد شده به خاک و آب و هوا در زمان انجام عملیات
• پشتیبانی کردن از تلاش ها با تجزیه و تحلیل نمودن از ریسک ها

استانداردهای در بر گیرنده ایزو 14001

استاندارد ایزو 14001 به صورت کلی در بر گیرنده چندین استاندارد است که عبارتند از:

• سیستم مدیریت محیط زیست، شرایط و ضوابط (TS EN ISO 1400 )
• Ts iso 14004 راهنمای عمومی برای پیاده سازی
• Ts en iso 14020 اصول عمومی
• Ts en iso14040 ارزیابی طول عمر و اصول ها و چارچوب
• Ts en iso19011

ملاحظات اجرایی:

1. تعهد رهبری: پشتیبانی رهبری برای اجرای موفقیت آمیز و نگهداری EMS بسیار مهم است.
2. مشارکت کارکنان: مشارکت کارکنان در توسعه و اجرای EMS مالکیت و تعهد آنها را افزایش می دهد.
3. جنبه های زیست محیطی: تمام جنبه های زیست محیطی فعالیت ها، محصولات و خدمات سازمان را برای تعیین اثرات بالقوه شناسایی کنید.
4. الزامات قانونی و مقرراتی: قوانین و مقررات زیست محیطی مربوطه را بدانید و به آنها پایبند باشید.
5. مستندسازی: مستندات واضح و در دسترس را تهیه کنید که فرآیندها، اهداف و مسئولیت های EMS را مشخص می کند.
6. آموزش و آگاهی: کارکنان را در مورد EMS، نقش آنها و اهمیت مشارکت آنها آموزش دهید.
7. اندازه‌گیری و گزارش‌دهی: شاخص‌های کلیدی عملکرد را برای اندازه‌گیری عملکرد محیطی ایجاد کنید و به طور منظم پیشرفت را به ذینفعان گزارش دهید.
8. بهبود مستمر: با مرور منظم EMS و انجام تنظیمات لازم، فرهنگ بهبود مستمر را تقویت کنید.

در نتیجه:

یک سیستم مدیریت زیست محیطی به سازمان ها کمک می کند تا ردپای محیطی خود را به حداقل برسانند، با مقررات مطابقت کنند و شیوه های پایدار را ترویج کنند. با اجرای یک چارچوب ساختاریافته که شامل برنامه ریزی، اجرا، نظارت و بهبود است، سازمان ها می توانند به اهداف زیست محیطی دست یابند، هزینه ها را کاهش دهند، شهرت خود را افزایش دهند و به آینده ای پایدارتر کمک کنند.