آشنایی با سیستم مدیریت HSE

سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE چیست؟ عناصر سیستم مدیریت HSE کدامند؟  برای آشنایی با سیستم مدیریت ادغام سیستم مدیریت HSE با ما همراه باشید.

سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) یک چارچوب جامع است که سازمان ها برای مدیریت موثر و کاهش خطرات مربوط به عوامل بهداشتی، ایمنی و محیطی در محیط کار اجرا می کنند. این سیستم خط‌مشی‌ها، رویه‌ها، رویه‌ها و کنترل‌ها را برای اطمینان از رفاه کارکنان، حفاظت از محیط زیست و رعایت مقررات مربوطه یکپارچه می‌کند. هدف اولیه یک سیستم مدیریت HSE ایجاد یک محیط کار ایمن و سالم در عین به حداقل رساندن تأثیر عملیات بر محیط زیست است.

آشنایی با سیستم مدیریت HSE

این سیستم و استقرار آن به عنوان یکی از مهم ترین برنامه های ایمنی در هر سازمانی می باشد.

در صورتی که سازمانی از بهبود ایمنی، سلامت و محیط زیست اطمینان پیدا نکند و رعایت الزامات موجود در HSE را جدی نگیرد، سازمان مربوطه خسارات مالی بسیار زیادی پیدا خواهد کرد.

امروزه تمامی سازمان ها به دنبال کاهش هزینه ها و افزایش میزان کارایی در سیستم هستند و انجام دادن چنین کاری بدون استفاده از این سیستم امکان پذیر نیست.

در رابطه با این سیستم باید بگوییم که نوع سیستم HSE که برای هر سازمانی لازم است، ممکن است که با سازمان های دیگر تفاوت داشته باشد ، زیرا فرصت ها و تهدیدات سازمان ها معمولا متفاوت هستند.

تحقیقاتی انجام شده در رابطه با این سیستم نشان می دهد که با پیاده سازی سیستم HSE انگیزه کارکنان در سازمان ها افزایش پیدا می کند.  به عبارت دیگر بهترین دستاورد این سیستم این است که نظم ایجاد می کند و باعث بهبود سیستم در طول زمان می شود و با این وجود مدیریت سازمان از پیشرفت سازمانش مطمئن می گردد.

سیستم مدیریت HSE

سیستم مدیریت HSE به صورت کلی برای نظارت کردن بر عملکرد سازمان ها در رابطه با ایمنی، بهداشت و محیط زیست طراحی گردیده است. تمامی  HSE ها بر اساس PDCA طراحی شده است و در هر سازمانی و با هر نوع سیستم مدیریتی امکان استقرار آن وجود دارد.

برخی از این سیستم ها به صورت استاندارد های جهانی ایزو پذیرفته شده اند و برخی دیگر از آن به صورت مدل های کاربردی وجود دارند.

هر کدام از انواع این سیستم ها دارای کارایی های مناسب هستند و ایمنی، بهداشت ومحیط زیست سازمان مربوطه را کنترل می کنند و به آن بهبود می بخشند.

همچنین در رابطه با آشنایی با سیستم مدیریت HSE باید بگوییم که سازمان بین المللی استاندارد ایزو در رابطه با HSE استاندارد ایزو 14001 را به صورت رسمی می داند.

دریافت گواهینامه ایزو باعث اعتبار بخشیدن و رسمیت آن سازمان می شود و تعهد مدیریت را در رابطه با استاندارد نشان می دهد.

OHSAS18001  از مدل های کاربردی ایمنی و بهداشت سازمان می باشد و به دست آوردن گواهینامه HSE به عنوان یک امتیاز بزرگ برای سازمان می باشد که جلب رضایت مشتری و بهبود سازمان و کیفیت خدمات را در پی دارد.

سیستم مدیریت HSE از پر طرفدار ترین مدل های موجود در سازمان است که مخفف شده عبارت سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست می باشد. تمرکز این سیستم بر روی ایمنی، بهداشت و محیط زیست دارای اهمیت بسیار خاصی می باشد زیرا در سیستم های دیگر مدیریت تمرکز و دقت بر روی هر سه موضوع مشخص نمی باشد.

دومین مدل کاربردی در سازمان ها IMS است که ترکیبی از ایزو 9001 در زمینه کیفیت و ایزو 14001 در زمینه محیط زیست می باشد.

با استقرار یافتن سیستم مدیریتی HSE ، ایمنی، بهداشت و محیط زیست سازمان مورد نظر تحت کنترل قرار می گیرد و به این صورت از هدر رفتن وقت، انرژی و سرمایه جلوگیری می شود.

عناصر سیستم مدیریت HSE

• رهبری و تعهد : مدیریت باید دارای تعهد و رهبری قوی در رابطه با ایمنی و محیط زیست باشد و باید منابع ضروری برای دست یابی به اهداف HSE را آماده کند.
• خط مشی و اهداف استراتژیک : هر سازمانی می تواند دارای خط مشی جامع و یا خط مشی جداگانه برای هر کدام از بخش های بهداشت، ایمنی و محیط زیست باشد. این خط مشی ها باید توسط بالاترین مقام سازمان مورد تایید واقع شود و آن شخص نیز این موارد را باید به گروه های ذینفع اطلاع رسانی کند.
• سازمان دهی منابع ومستند سازی : سازمان ها باید تمامی نقش ها و مسئولیت ها و توانایی های افراد را برای ایفای نقش خود در رابطه با بهبود عملکرد HSE تعریف و اطلاع رسانی نمایند.
• ارزیابی کردن و مدیریت ریسک : سازمان ها باید ریسک هایی را که در ارتباط با HSE هستند را مورد ارزیابی قرار دهد و برای ارزیابی ریسک ها باید روش های اجرایی را ایجاد کنند.
• طرح ریزی : ملاحظات سیستم مدیریت HSE باید بخش های جدایی ناپذیر از تمام جنبه های طرح ریزی  و خرید و حمل و نقل محصولات باشد زیرا شرکت باید در تمام برنامه های کاری دارای طرحی برای دستیابی به اهداف HSE باشد و معیار های اجرایی آن را ارائه کند.
• اجرا ثبت و پایش : بر اساس ثبت و پایش مشخص می شود که فعالیت ها چگونه انجام شوند و اقدامات اصلاحی در زمان مورد نیاز برای بهبود بخشیدن چگونه اعمال گردند.
• ممیزی و بازنگری : ممیزی و بازنگری باید برای تایید اجرا و اثر بخشی سیستم مدیریت HSE و بر اساس الزامات سیستم صورت بگیرد.

ادغام سیستم مدیریت HSE

برنامه های مربوط به مدیریت محیط زیست، ایمنی و بهداشت در بسیاری از سازمان ها به صورت جداگانه طراحی می شود. در صورتی که این برنامه ها دارای شباهت ها و الزامات مشترکی هستند اما زمانی که کمبود منابع وجود داشته باشد، مدیران برای ترکیب این سیستم های مدیریتی از فشار بیشتری استفاده می کنند تا بتوانند مدیریت مناسب و کافی را در این مساله اعمال کنند.

مزایای سیستم مدیریت HSE:

1. ایمنی کارکنان: یک سیستم مدیریت HSE موثر حوادث، جراحات و بیماری های محل کار را کاهش می دهد و منجر به بهبود رفاه و روحیه کارکنان می شود.
2. انطباق قانونی: سازمان‌هایی که سیستم‌های مدیریت HSE را پیاده‌سازی می‌کنند، برای برآورده کردن الزامات قانونی و نظارتی مجهزتر هستند و از مجازات‌ها و مسائل قانونی اجتناب می‌کنند.
3. حفاظت از محیط زیست: مدیریت صحیح جنبه های زیست محیطی، تأثیر سازمان را بر محیط زیست به حداقل می رساند و مسئولیت پذیری شرکت را نشان می دهد.
4. شهرت افزایش یافته: سازمانی که به دلیل اولویت دادن به سلامت، ایمنی و محیط زیست شناخته شده است، شهرت مثبتی در بین کارکنان، مشتریان، سرمایه گذاران و مردم به دست می آورد.
5. صرفه جویی در هزینه: جلوگیری از حوادث و حوادث هزینه های مرتبط مانند هزینه های پزشکی، مطالبات غرامت کارگر و خسارت مالی را کاهش می دهد.
6. بهره وری عملیاتی: فرآیندهای ساده و دستورالعمل های روشن به بهبود کارایی عملیاتی کمک می کند.
7. کاهش ریسک: شناسایی و کاهش خطرات به موقع از بلایای احتمالی و خسارات مالی جلوگیری می کند.

سیستم های مدیریتی که در سازمان ها استفاده می شوند، عبارتند از:

• سیستم مدیریت کیفیت
• سیستم مدیریت محیط زیست
• سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت

برای ادغام کردن این سیستم های مدیریتی باید جنبه های مشترک میان آنها را شناسایی کرد و باید به این موضوع نیز توجه داشت که تمام جنبه های این سیستم ها نمی تواند به صورت کامل در هم ادغام گردد. میزان ادغام این سیستم ها به فعالیت ها و ماهیت سیستم نیز وابسته است و به این دلیل سیستم مدیریت یکپارچه IMS از یک سازمان به سازمان دیگر به صورت متفاوت می باشد.

در نتیجه:

سیستم مدیریت HSE یک چارچوب حیاتی است که یک محل کار ایمن، سالم و مسئولیت پذیر از نظر زیست محیطی را تقویت می کند. سازمان ها با پیاده سازی این سیستم، رفاه کارکنان را تضمین می کنند، از محیط زیست محافظت می کنند و به تعالی و پایداری کلی عملیاتی کمک می کنند.

هدف از ایجاد سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE

به صورت کلی هدف از ایجاد این سیستم ارائه دادن روشی هدفمند بر اساس استاندارد های موجود برای اطمینان پیدا کردن از حفظ و کنترل زمینه بهداشتی، ایمنی و محیط زیست می باشد.

نظام HSE به عنوان بخشی از نظام مدیریت کل جاری در سازمان است که برای توسعه، دستیابی، اعمال، بررسی کردن و حفظ نمودن خط مشی در رابطه با ایمنی، بهداشت و محیط زیست تلاش می نمایند تا راه را برای روش های مربوط به اصول مدیریت ریسک های بهداشت، ایمنی و محیط زیست که مربوط به فعالیت های شرکت هستند، باز کند.

عناصر سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE

عناصر تشکیل دهنده این سیستم به صورت کلی عبارتند از:

• 
  وجود رهبری و تعهد

مدیریت و رهبری موجود باید مشارکت در مسائل مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE را به طور صحیح ثابت کند. همچنین باید آن دسته از منابعی که برای رسیدن به اهداف HSE ضروری هستند را فراهم کند.

به صورت کلی رهبری به عنوان اساس سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE شناخته می شود.

• 
  وجود اهدافی به صورت استراتژیک و خط مشی

هر سازمان می تواند دارای یک خط مشی به صورت جامع برای مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست باشد، همچنین می تواند یک خط مشی به صورت جداگانه برای هر کدام از این بخش ها را دارا باشد.

در این خصوص لازم به ذکر است که پذیرفتن و حمایت از این خط مشی ها توسط بالاترین مقام سازمان و اطلاع رسانی کردن این موضوع به تمامی گروه های موجود در سازمان موضوع بسیار مهمی است.

• 
  سازمان دهی کردن و وجود منابع ومستند سازی آنها

سازمان ها باید به صورت کلی تمامی نقش ها و مسئولیت ها و توانایی های افراد را برای بهبود عملکرد در سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE اطلاع رسانی و تعریف نمایند.

• 
  ارزیابی کردن صحیح و مدیریت نمودن ریسک ها

سازمان ها باید به صورت مداوم ریسک هایی را که در ارتباط با سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE هستند را مورد ارزیابی قرار دهند. همچنین برای شناسایی کردن خطرات خاص، ارزیابی و کنترل کردن ریسک ها باید فرآیند ها و فعالیت ها ارزیابی گردند و سازمان ها باید برای ارزیابی و مدیریت این ریسک ها گروهی از روش های اجرایی را ایجاد کنند.

• 
  طرح ریزی صحیح

ملاحظاتی که در رابطه با سیستم HSE وجود دارد باید به صورت یک بخش جدایی ناپذیر از جنبه های طرح ریزی و تغییر باشد و برای تمامی برنامه های کاری موجود باید طرحی وجود داشته باشد که به وسیله آن بتوان به هدف HSE دستیابی پیدا کرد.

• 
  اجرا نمودن، ثبت و پایش

به وسیله این عنصر مشخص می شود که فعالیت ها باید چگونه انجام شوند و چگونه اقدامات اصلاحی برای بهبود مستمر باید اعمال گردند.

• 
  ممیزی و بازنگری

ممیزی و بازنگری باید برای تایید اجرا و اثر بخشی سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE و تناسب پیدا کردن آن با الزامات سیستم صورت بگیرد.

مزایای استقرار سیستم مدیریت ایمنی بهداشت و محیط زیست HSE

به صورت کلی مزایای این سیستم از قبیل زیر می باشد :

• پیدا کردن شناخت کافی از عوامل بالقوه که به واحد تولیدی آسیب می رسانند.
• به وجود آوردن بستری مناسب برای بهبود بخشیدن به میزان بهره وری و تعالی واحد
• به وجود آوردن ساختاری مشخص برای مدیریت کردن HSE و تعیین نمودن مسئولیت ها
• هدفمند کردن و یکپارچه کردن ایزو مربوط به مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست
• به وجود آوردن بستری مناسب برای بهبود مستمر HSE در واحد تولیدی مربوطه
• شناختن قوانین و مقررات ایمنی موجود در واحد تولیدی مورد نظر
• ارزیابی نمودن ریسک ها به صورت موثر و کاهش دادن آنها برای کنترل حوادث
• کاهش دادن زیان های که به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر اثر حوادث در سیستم به وجود می آیند.
• به وجود آوردن انگیزه برای کارکنان بر اثر اعتماد آنها به مدیریت به علت تلاش برای ایجاد محیط کاری ایمن
• به وجود آوردن زمینه مناسب برای استفاده کردن از توان فکری بالقوه کارکنان به منظور تقویت ایزو مدیریت HSE
• فراهم آوردن زمینه هایی برای شکل گیری رقابت سالم و موثر در سیستم تولیدی مورد نظر